Canxi là “vật liệu” không thể thiếu để xây dựng khung xương, giúp xương phát triển và chắc khỏe, tuy vậy, theo thống kê, hiện vẫn có nhiều trẻ đang bị thiếu loại vi chất quan trọng này. Làm sao để phòng ngừa trẻ thiếu canxi, dấu hiệu nhận biết thiếu canxi là gì, cách bổ sung canxi thế nào cho hiệu quả… là thắc mắc của hầu hết bố mẹ và tất cả sẽ được giải đáp ngay sau đây!
Nguyên nhân gây thiếu canxi ở trẻ nhỏ
Tuy chỉ chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể nhưng canxi lại giữ vai trò cực kỳ quan trọng. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu canxi ở trẻ như:
- Mẹ bị thiếu canxi hoặc vitamin D khi mang thai. Nếu mẹ bị thiếu canxi hoặc vitamin D trong thời gian thai kỳ, em bé sinh ra có thể bị còi xương trong ba tháng đầu đời và giai đoạn về sau, bé thường chậm lớn, không cứng cáp. Ngoài ra, một số bệnh lý như canxi hoá hay vôi hoá nhau thai cũng ảnh hưởng đến sự hấp thu canxi của thai nhi.
- Ngạt khi sinh nở là sự cố có thể gây ảnh hưởng lớn đến việc hấp thu và chuyển hoá các chất trong cơ thể trẻ.
- Vitamin D là chất cầu nối giúp bé hấp thu canxi có trong sữa mẹ. Nhưng hàm lượng vitamin D trong sữa mẹ rất thấp, không đủ cung cấp cho nhu cầu của cơ thể bé, Nếu trẻ chỉ bú mẹ lại không thường xuyên tắm nắng thì sẽ bị thiếu vitamin D và có nguy cơ bị tụt canxi.
- Thiếu canxi sẽ gây ra những bệnh lý như: thiếu hụt 1-alpha-hydroxylase, rối loạn chức năng của thụ thể vitamin D, rối loạn chức năng tuyến tuỵ, bệnh celiac, viêm ruột,...
Thóp liền quá muộn có thể do bé bị thiếu canxi
Dấu hiệu trẻ thiếu canxi
Canxi là khoáng chất quan trọng trong hoạt động sống của con người, chiếm đến 2% trọng lượng cơ thể. Trong đó, 99% tồn tại trong xương, răng và 1% còn lại có trong dịch cơ thể (máu, dịch mô kẽ, dịch nội bào).
Trẻ thiếu canxi thường có những biểu hiện như: khóc đêm, ngủ hay giật mình, đổ mồ hôi trộm, chậm mọc răng, chậm phát triển chiều cao, thóp đóng chậm, rụng tóc, táo bón, biếng ăn…
Thóp là thuật ngữ chỉ vị trí phần mềm ở giữa xương sọ nằm ở bên trên trán của trẻ sơ sinh. Thông thường, thóp sẽ khép lại sau khi bé được 12 - 18 tháng. Tuy nhiên, nếu sau thời gian này mà thóp vẫn không liền lại thì có thể bé đang bị thiếu canxi. Khi thóp liền quá muộn dễ khiến bé bị còi xương, chậm lớn hoặc não to bất thường.
Tình trạng nhức mỏi, đau chân là dấu hiệu trẻ bị thiếu canxi. Vi canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương và răng, trẻ thiếu canxi sẽ làm cho xương bị yếu, từ đó gây ra cảm giác đau nhức đặc biệt là ở vùng chân. Các triệu chứng nhức mỏi, đau chân dễ thấy nhất ở các bé trên 18 tháng.
Tình trạng nhức mỏi, đau chân là dấu hiệu thiếu canxi ở trẻ
Hậu quả khi trẻ thiếu canxi
TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng Lâm sàng và Tiết chế Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bác sĩ Trưởng Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome, cho biết, canxi có vai trò quan trọng trong cơ chế: dẫn truyền thần kinh, co giãn cơ bắp, đông máu, xây dựng xương và răng chắc khỏe, cân bằng nước điện giải, giữ nhịp tim bình thường, giải phóng hormone và các chất khác…. Vì thế, trẻ thiếu canxi sẽ có hiện tượng co thắt cơ, đau xương, biến dạng xương, có nguy cơ cao bị suy dinh dưỡng thấp còi, dị tật răng miệng, loãng xương khi trưởng thành.
Nhu cầu canxi của trẻ
Ở mỗi giai đoạn phát triển thể chất khác nhau, trẻ có nhu cầu canxi khác nhau. Ba mẹ cần lưu ý để bổ sung cho trẻ đúng hàm lượng nhằm đảm bảo con được phát triển toàn diện. Cụ thể:
- Giai đoạn trẻ từ 0 - 6 tháng: 300mg canxi /ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 6 - 11 tháng : 400 mg canxi/ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 1 - 3 tuổi: 500 mg canxi/ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 4 - 6 tuổi: 600mg canxi/ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 7 - 9 tuổi: 700 mg canxi/ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 10 tuổi cần 1000mg canxi/ ngày.
- Giai đoạn trẻ từ 11 đến 24 tuổi cần 1200mg canxi/ ngày.
Mẹ cần biết một số dấu hiệu trẻ thiếu canxi
Tác hại khi thiếu canxi ở trẻ nhỏ
Nếu cơ thể trẻ bị thiếu hụt canxi, sức khỏe thể chất và tinh thần đều bị ảnh hưởng xấu do canxi là chất quan trọng đối với cơ thể. Một số tình trạng cơ thể có thể mắc phải khi thiếu canxi ở trẻ nhỏ có thể kể đến như:
- Còi xương: Thành phần cấu tạo xương đặc biệt quan trọng là canxi, do đó, khung xương của trẻ sẽ bị hạn chế phát triển dẫn đến còi xương. Chính vì thế, trẻ bị thiếu canxi thường có hiện tượng còi cọc, chiều cao thấp hơn so với trẻ cùng lứa tuổi.
- Suy dinh dưỡng: Canxi kết hợp với các enzyme phân giải thức ăn sao cho các chất dinh dưỡng được cơ thể hấp thu một cách tốt nhất. Vì vậy, thiếu canxi khiến trẻ có nguy cơ bị suy dinh dưỡng.
- Biến dạng xương: Khung xương được hình phần nhờ một phần công lao của canxi và cũng là là nơi tập trung canxi nhiều nhất trên cơ thể. Nếu cơ thể bị thiếu canxi, đặc biệt là trong giai đoạn khung xương đang phát triển sẽ khiến khung xương bị yếu, bị biến dạng gây ra tình trạng chân vòng kiềng, vẹo cột sống,…
- Rối loạn hệ thần kinh, khiến trẻ hay giật mình khi ngủ: Thiếu canxi là một trong những nguyên nhân gây tình trạng căng thẳng hoặc quá hưng phấn ở trẻ nhỏ do canxi tham gia vào hoạt động dẫn truyền thần kinh của cơ thể.
- Co giật các cơ: Thiếu canxi làm phản ứng trao đổi các ion qua màng tế bào bị ảnh hưởng, từ đó dẫn đến tình trạng co giật các cơ.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Thiếu canxi gây ảnh hưởng đến sự vận hành của hệ miễn dịch như suy giảm hệ miễn dịch, khiến trẻ rất dễ ốm vặt.
Thiếu canxi khiến bé dễ bị sâu răng
Bổ sung canxi đúng cách cho bé yêu
Theo BS Lương Võ Quang Đăng, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc, cơ thể người không thể tự sản xuất canxi nên chỉ có thể được bổ sung từ bên ngoài. Cách tốt nhất để nạp canxi tự nhiên chính là ăn các loại thực phẩm như: Phomai, sữa, sữa chua và các chế phẩm khác của sữa, các loại rau, đặc biệt là rau có màu xanh đậm như bông cải xanh, cải xoăn. Các loại cá xương mềm, cá hồi và các loại ngũ cốc nguyên hạt, đỗ tương cũng chứa hàm lượng canxi cao. Để hấp thụ tối đa canxi, chúng ta nên bổ sung thêm vitamin D bằng cách đơn giản như tắm nắng, ăn cá hồi, lòng trắng trứng,...
Chúng ta cũng có thể bổ sung thêm canxi dưới dạng dược phẩm hoặc thực phẩm chức năng trong các trường hợp cần thiết
Hai loại canxi chính thông dụng nhất là canxi Cacbonat và canxi Citrate. Canxi Cacbonat là canxi vô cơ, thường có trong đá vôi, nguồn khai thác lớn nên trở nên phổ biến. Tuy nhiên đây là canxi vô cơ nên sẽ khó tan, khó hấp thu, dễ gây cặn lại có vị tanh, khó ăn, vì vậy việc sử dụng canxi hữu cơ như Citrate được khuyến khích hơn vì có nguồn gốc từ thực phẩm, động - thực vật, dễ tiêu hóa, tránh lắng đọng, dễ ăn.
Thừa canxi hạn chế khả năng hấp thu kẽm và sắt khiến cơ thể có nguy cơ thiếu 2 khoáng chất này. Thừa canxi cũng gây quá tải cho thận, tăng nguy cơ sỏi thận, sỏi niệu quản, vôi hóa khớp vai, canxi hóa động mạch. Dùng canxi liều cao có thể gây rối loạn canxi máu, rối loạn nhịp tim.
Như vậy có thể nói rằng canxi rất quan trọng đối với trẻ em, đặc biệt cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Càng lớn thì nhu cầu canxi của trẻ sẽ càng tăng lên. Khi nhận thấy dấu hiệu thiếu canxi ở trẻ, mẹ cần bổ sung thêm canxi và vitamin D cho trẻ. Tuy nhiên không nên tự ý bổ sung mà cần đưa trẻ đi khám để được bác sĩ tư vấn và chỉ định về liều lượng canxi cần bổ sung để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho con.
Mẹ cũng có thể cho bé tắm nắng để bổ sung vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Đối với những bé đã bước sang thời kỳ ăn dặm, mẹ có thể bổ sung những thực phẩm có chứa nhiều vitamin D trong chế độ ăn của bé.